تهوع نوعی احساسی ناراحتی می‌باشد که با کلمات نمی‌توان آن را بیان کرد اما بیشتر افراد به خوبی با این واژه آشنا هستند. گاهی اوقات تهوع قبل از استفراغ رخ می‌دهد. این موضوع ممکن است دلایل زیادی داشته باشد. عواملی مانند کم‌آبی بدن، مسمومیت مواد غذایی، بیماری صبحگاهی، داروهایی که برای درمان ریفلاکس مورد استفاده قرار می‌گیرند ممکن است این شرایط را بدتر نمایند.
در بیشتر موارد حالت تهوع باعث ایجاد مشکلات شدید نمی‌شود و برای درمان آن نیازی به مراجعه به پزشک نیست و با استفاده از درمان‌های طبیعی و خانگی نیز می‌توان این موضوع را تحت کنترل خود درآورد.
می‌توان گفت تهوع احساس بالا آوردن غذا و به هم خوردن دل. نوعی احساس است همراه با حرکت معکوس اندام‌های گوارشی که معده برای بیرون‌راندن چیزی که در داخل آن است، انجام می‌دهد.
در این حالت انسان وادار به استفراغ می‌شود. در واقع حالت تهوع، بیماری رایجی است که برخی مواقع بسیار آزاردهنده است. در حالت کلی تهوع چه با استفراغ همراه باشد چه نباشد، دلایل مختلفی دارد که بعضی از آن‌ها به سادگی قابل حل یا درمان هستند.
علائم و نشانه‌های حالت تهوع
به‌طور کلی هنگامی که حالت تهوع دارید و در معده خود احساس ناراحتی می‌کنید علائم آن عبارتند از:
- ضعف
- تعریق
- تجمع بزاق در دهان
- اصرار به استفراغ
راه هایی برای درمان فوری تهوع
آب و مایعات
اغلب اوقات حالت تهوع با استفراغ همراه است. استفراغ باعث از دست رفتن آب بدن می‌شود. وقتی بدن دچار کم‌آبی شود، حالت تهوع شدیدتر می‌شود.
لیموی تازه
بوی مرکبات می‌تواند احساس و حالت تهوع را برطرف کند و شکم شما را آرام‌تر سازد.
پروتئین
وعده‌های غذایی که بیشتر حاوی غذاهای پر پروتئین هستند نسبت به مواد غذایی حاوی کربوهیدرات طبق تحقیقات برای کاهش حالت تهوع بهتر هستند. اگر دچار تهوع هستید بهتر است به جای استفاده از غذاهای کربوهیدراتی مثل سیب زمینی سرخ شده، مرغ کبابی ساده را جایگزین کنید.
نعناع
همانند لیموی تازه، نعناع نیز یکی از مواردی است که بوی آن می‌تواند حال شما را بهتر کند. شما می‌توانید از انواع مختلف نعناع همچون چای یا روغن آن استفاده کنید.
زنجبیل
زنجبیل ترشح آنزیم‌های گوارشی را ترویج می‌کند و همین امر باعث می‌شود اسید معده خنثی گردد. این ماده همچنین در برگیرنده فنول است که می‌تواند باعث آرامش عضلات معده شود و همانند یک آرام بخش برای بافت‌های تحریک شده معده عمل خواهد کرد.
با مصرف زنجبیل فعالیت بیش از حد معده کاهش پیدا می‌کند. در همین زمان، فنولی که در زنجبیل وجود دارد به روده شما کمک می‌کند مواد غذایی هضم شده و سموم را سریع‌تر از سیستم عبور دهد و هر گونه مواد بدی که باعث ایجاد حالت تهوع می‌شود را دور نماید.
خوردن زنجبیل برای کاهش تهوع خوب است. برای کنترل تهوع بین یک تا چهار گرم زنجبیل در روز می‌تواند خورده شود ولی در دوران بارداری مصرف زنجبیل هیچ‌گاه نباید از یک گرم در روز بیشتر شود. زنجبیل را می‌تواند با چای یا دمنوش نیز مصرف کرد.
نوشابه
نوشابه قند بالایی دارد اما هر بار پیش از نوشیدن باید آن را تکان داد که گازش خارج شود.
جوش شیرین
جوش شیرین را باید در یک لیوان آب ولرم حل کرد و نوشید. این نوشیدنی کمک زیادی به درمان حالت تهوع می‌کند.
دارچین
تحقیقات نشان می‌دهد دارچین می‌تواند به کاهش تهوع ایجاد شده بوسیله درد قاعدگی کمک کند. دارچین معمولاً در کلوچه‌ها و نانهای معطر به عنوان یک طعم دهنده استفاده می‌شود.
استراحت
بدن برای مبارزه با باکتری یا ویروس موجود در معده به انرژی نیاز دارد بنابراین استراحت لازم است. فردی که دچار حالت تهوع است بهتر است دراز بکشد و از انجام ورزش و حرکت زیاد خودداری کند.
خواب مفید است. فرد بیمار ممکن است بعد از بیدار شدن از خواب احساس بهتری داشته باشد یا همچنان حالت تهوع ادامه داشته باشد اما حداقل در این بین رنج نکشیده‌است.
موز
موز علاوه بر فیبر بالا حاوی پتاسیم است که علائم تهوع را بهبود می‌بخشد.
سرکه سیب
نوشیدن سرکه سیب به درمان حالت تهوع کمک می‌کند. دو قاشق سرکه سیب را باید با یک لیوان آب ولرم مخلوط کرد و نوشید.
علائم حالت تهوع
| آلرژی غذایی | کهیر، خارش، ورم دهان یا گلو، مشکلات تنفسی، درد معده، اسهال |
| مسمومیت غذایی | استفراغ، اسهال آبکی، گرفتگی عضلات، تب کم |
| بیماری کیسه صفرا | درد در سمت راست بالای شکم، استفراغ |
| رفلاکس معده | سوزش سر دل، گلو درد، نفخ، مشکلات بلع، سرفه مزمن، بوی بد دهان |
| بیماری حرکت | استفراغ، سرگیجه، عرق سرد، احساس ناخوشایند |
| بارداری | ورم و حساسیت سینه‌ها، پریود نشدن، خستگی |
| سندرم روده تحریک‌پذیر | (IBS) درد در شکم، اسهال، یبوست |
| استرس یا اضطراب | درد عضلانی، خستگی، کاهش میل جنسی، مشکلات خواب |
علت‌های اصلی حالت تهوع
حساسیت: حالت تهوع می‌تواند در اثر حساسیت به بعضی مواد غذایی ایجاد شود. بهتر است هر بار که حالت تهوع دست می‌دهد تمام غذاهایی که در ۱۲ ساعت گذشته خورده شده، روی کاغذ لیست شود تا بعد از مدتی بتوانبد با پیدا کردن موارد مشترک، مواد غذایی حساسیت زا مشخص شود.
برخی افراد نمی‌توانند مواد لبنی را به خوبی هضم کنند یا بعد از مصرف حالت تهوع پیدا می‌کنند. در این حالت یعنی حساسیت به لاکتوز وجود دارد. داروهایی هستند که با مصرف قبل از غذا، به هضم بهتر لاکتوز کمک می‌کنند.
حالت تهوع در اثر حرکت: بعضی افراد هنگام حرکت و تکان‌های طولانی مدت در هواپیما، قطار، سفرهای دریایی یا حتی خودرو، دچار حالت تهوع می‌شوند. برای جلوگیری از این موضوع می‌توان به داروخانه مراجعه کرد و داروی ضد تهوع تهیه کرد. یکی از این داروهای مؤثر، «درامامین» (Dramamine) است.
استرس و اضطراب: همان‌طور که در فرهنگ ما دلشوره خوانده می‌شود، باعث حالت تهوع و اسهال می‌شود که بااستفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی ذهن قابل درمان است.
تهوع در دوره بارداری: حالت تهوع در ماه‌های اول بارداری امری رایج است. در این دوره مصرف داروهای صنعتی یا حتی گیاهان دارویی نیز باید تحت نظر و با مشورت پزشک معالج همراه باشد.
راهکارهایی برای جلوگیری از تهوع
اقدامات ساده زیر ممکن است به پیشگیری یا رفع حالت تهوع بسیار کمک کند:
- حرکت زیاد می‌تواند حال شما را بدتر کند
- استراحت بعد از خوردن غذا
- نوشیدنی‌های رقیق بنوشید
- آب یا آب میوه رقیق بنوشید
- در طی روز به جای سه وعده غذایی کامل، چند وعده غذایی کم بخورید
- غذاهای سرد و گرم را مخلوط نکنید
چه زمانی باید برای درمان حالت تهوع به پزشک مراجعه کنیم
- اگر فکر می‌کنید استفراغ ناشی از مسمومیت است
- در استفراغ خود متوجه خون یا مواد تیره و قهوه ای رنگ شدید
- بیش از ۲۴ ساعت استفراغ ادامه دارد
- به مدت ۱۲ ساعت یا بیشتر نتوانسته‌اند غذای خود را در معده نگه دارید
- درد شکمی شدید
- سردرد و سفتی گردن
- علائم کمبود آب بدن مانند خشکی دهان، تکرر ادرار
اقدامات مراقبتی بعد از استفراغ
- برای جلوگیری از کمبود آب بدن باید مایعات از دست رفته توسط استفراغ را جایگزین کنید
- نوشیدن جرعه‌های کوچک و منظم و نوشیدن ۲ تا ۳ لیتر مایعات در روز
- آب، سوپ رقیق و آب میوه رقیق شده (۱ قسمت آب میوه تا ۵ قسمت آب) گزینه‌های خوبی هستند
- از مصرف شیر یا فرآورده‌های لبنیاتی و نوشیدنی‌های گازدار و آب میوه با غلظت زیاد خودداری کنید
- از خوردن غذای جامد تا توقف کامل استفراغ خودداری کنید
- از غذاهای سرشار از فیبر، میوه‌های کامل (به جز موز) یا سبزیجات، غذاهای تند یا چرب، الکل و نوشیدنی‌های کافئین دار خودداری کنید.
- اگر دارویی مصرف می‌کنید که فکر می‌کنید حالت تهوع یا استفراغ شما را بدتر می‌کند با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید اگر می‌توانید دارو را به‌طور موقت قطع کنید.
